Charlotte Meerman, Tłumaczenie Bowen Hands, March 2014:
Nazywam się Charlotte Meerman od 2008 roku jestem terapeutą Techniki Bowena. Pochodzę z Holandii jednak od 1988 roku mieszkam w Bundaberg QLD, gdzie doszkalam się z Terapii Bowena.
Moczenie nocne jest krępującym, niepokojącym i wstydliwym problemem, które może mieć duży wpływ na pewność siebie dziecka. Problem ten dotyczy odpowiednio: 20-30% 5-latków, 8-15% 7-latków, 5-7% 10-latków oraz 1-2% 15-latków. 0,5-1% w wielu 18 lat, ma problem z moczeniem nocnym. Płeć także może być czynnikiem – problem ten częściej dotyka chłopców niż dziewczęta (2 na 3 pacjentów z tym problemem).
Zazwyczaj, jeśli dziecko do 6 roku życia ma problem z moczeniem nocnym, rodzice zaczynają podejrzewać, że dziecko może mieć jakieś problemy natury psychicznej lub emocjonalnej. Niektórzy z nich decydują się by nie martwić się tym i dać dziecku czas, podczas gdy inni będą szukać medycznej porady, zabierać swoje dzieci do poradni czy zaczną szukać pomocy w medycynie alternatywnej.
Technika Bowena jest wspaniałą metodą holistyczną, która może pomóc dzieciom z problemem moczenia nocnego, przywracając psychiczną i emocjonalną równowagę. Mimo że wiele osób słyszało o Technice Bowena, nie wszyscy są świadomi, że pomaga ona także w walce z moczeniem nocnym. Kiedy rodzice zobaczyli moje ogłoszenie w gazetce szkolnej, byli bardzo zadowoleni, że mogą spróbować innego podejścia aby pomóc swojemu dziecku. 10 dzieci wzięło udział w moim badaniu (6 dziewcząt i 4 chłopców), w wielu od 6 do 14 lat.
Są trzy typy moczenia nocnego: pierwotne moczenie nocne (dziecko moczy się co noc), sporadyczne moczenie (dziecko okazjonalnie ma suche noce), wtórne moczenie nocne (dziecko nie moczyło się przez miesiące lub nawet lata i zaczyna znowu się moczyć, może to oznaczać ukryty problem medyczny lub emocjonalny). Mimowolne oddawanie moczu występujące w ciągu dnia określane jest jako moczenie dzienne i zdarza się u 20% dzieci które miały problem z moczeniem nocnym. W moim projekcie badawczym dwójka dzieci miała pierwotne moczenie nocne, 7 sporadyczne moczenie, 1 wtórne moczenie a 3 moczenie dzienne.
Powody moczenia nocnego:
Moczenie nocne jest złożonym problemem, który może być wywołany przez czynniki emocjonalne, psychiczne czy rozwojowe. Jest wiele różnych teorii na temat powodów moczenia, jednak zazwyczaj powodem jest wiele różnych połączonych ze sobą czynników. Każde dziecko może mieć inną kombinację tych czynników i musi być to uwzględnione w pracy nad moczeniem nocnym.
Głęboki sen i zaburzenia snu: Dziecko które się moczy oraz ma głęboki sen, zazwyczaj nie budzi gdy się zmoczy. Układ nerwowy który nie jest jeszcze rozwinięty może spowodować pierwotne moczenie nocne dlatego, że ośrodek przebudzenia snu w mózgu, nie nauczył się jeszcze rozpoznawania wiadomości wysyłanych przez pełny pęcherz. Moczenie nocne często zdarza się u dzieci z zaburzeniami snu takimi jak bezsenność. Ta przypadłość może mieć destrukcyjny wpływ na rytm snu i zazwyczaj jest spowodowany przez powiększone migdałki czy przerost migdałka gardłowego.
Mały pęcherz: Dzieci z małym pęcherzem muszą opróżniać pęcherz częściej w ciągu dnia i w nocy. Mały pęcherz w połączeniu z głębokim snem może spowodować, że dziecko nie obudzi się nawet gdy pęcherz wyśle sygnał, że jest przepełniony.
Lęki, zaburzenia neuropsychologiczne i emocjonalne czynniki stresujące: Stresujące sytuacje takie jak rozwód, nowe rodzeństwo, zmiana otoczenia, śmierć ukochanej osoby czy inne traumatyczne przeżycie (wliczając znęcanie się) powodują, że moczenie nocne jest bardziej prawdopodobne (głównie wtórne moczenie).
Oczywiście w życiu każdego dziecka występują jakieś lęki czy stres więc nie można z góry określić, ze dziecko które się moczy ma jakieś problemy emocjonalne czy że rodzice są złymi opiekunami.
Wiele dzieci u których występuje moczenie nocne, nie ma żadnych oczywistych problemów i żyje w kochających i stabilnych domach. Mimo to, rodzice często zauważają, że nawet najmniejsze odchylenie od standardowej rutyny może pogorszyć moczenie.
Około 25% dzieci z syndromem Aspergera czy ADHD moczy łóżko w nocy i jest to trochę więcej niż u zdrowych dzieci.
Historia rodziny dotycząca moczenia nocnego: Jeśli jedno z rodziców, będąc dzieckiem moczyło się, prawdopodobieństwo, że ich dzieci także będą moczyć łóżko wynosi 40%, jeśli oboje rodziców moczyło się, prawdopodobieństwo przeniesienia tego na dzieci wynosi 75%. W ocenie i wyjaśnieniu dlaczego w poszczególnych rodzinach, moczenie nocne zdarza się częściej niż w innych należy wziąć takie czynniki jak: genetyka, cechy charakteru, osobowość czy styl życia. U dziewięciu na dziesięciu dzieci biorących udział w tym badaniu, w rodzinie występowało moczenie nocne.
Zaburzone codzienne nawyki pęcherza czy jelit, zaparcia. Dzieci które moczą się w ciągu dnia (moczenie nocne) oraz te z częstą potrzebą oddawania moczu czy z zaparciami częściej są narażone na wystąpienie moczenia nocnego.
Niektóre dzieci trzymają mocz do chwili gdy ich pęcherz jest całkowicie pełny lub do czasu gdy jest już za późno. Mózg nauczy się ignorowania sygnałów pęcherza gdy jest pełny, bez względu czy będzie to dzień czy noc. Mięsnie dna miednicy, pęcherz i zwieracze jelita stają się bardzo napięte podtrzymując napełniony pęcherz. Może to wywołać popuszczanie moczu podczas zabawy (tzw. Szczęśliwy pęcherz) i dlatego właśnie takie wypadki mogą spowodowane problemem z utrzymaniem moczu.
Dziecko gdy śpi, nie jest w stanie świadomie poruszyć się, przysiąść czy pobiec do toalety gdy pęcherz jest przepełniony. Sześcioro z dziesięciu dzieci biorących udział w tym badaniu miało problem z moczeniem dziennym i/lub z jelitami (głównie dziewczynki).
Wady wrodzone i schorzenia medyczne: u mniej niż 1% dzieci, moczących nocą łóżko, można medycznie wytłumaczyć problem (infekcja układu moczowego, cukrzyca, padaczka, zaburzenie nerwu pęcherzowego, wady wrodzone, etc.
Niewystarczająca produkcja hormonu antydiuretycznego (ADH), spowalniającego produkcję moczu w ciągu nocy: ADH (inaczej wazopresyna, adiuretyna), hormon wytwarzany przez płat przysadki mózgowej, który reguluje poziom wody w ciele i produkcje mniejszej ilości moczu. Badania wykazały, że niektóre dzieci u których występuje moczenie nocne nie produkują w nocy wystarczającej ilości ADH, aby móc zatrzymać wytwarzanie moczu podczas snu i moczenie nocne jest bardziej prawdopodobne. Na rynku dostępne są leki które zawierają zmodyfikowaną wersję ADH takie jak Minirin (desmopresyna), które mogą zmniejszyć moczenie nocne. Mimo to, leki przepisywane przez lekarzy przynoszą mieszane skutki. Mogą wystąpić efekty uboczne i nie ma gwarancji, że będą działać.
Ciało produkuje zbyt dużo prostaglandyny lub tlenku azotu (zwiększona produkcja moczu): U niektórych dzieci z moczeniem nocnym zauważa się, że poziom wytwarzanego tlenku azotu przekracza normalny poziom o ponad 11 razy. Ponad to, dzieci te wytwarzają prawie zdwojoną dawkę prostaglandyny. Wysokie stężenie tlenku azotu (występującego naturalnie w organizmie), zwiększa produkcję wazopresyny i powoduje zwiększenie produkcji moczu nocą. Prostaglandyna hormonem, który ma wiele funkcji do których zalicza się metabolizm i przepływ nerwów. Działa także w komórce mezangium w kłębuszku nerki aby zwiększyć przepływ poziom przefiltrowanych płynów przez nerki (zwiększona produkcja moczu).
Niedobór kwasów tłuszczowych omega 3: Kwasy tłuszczowe omega-3 mają kluczowe znaczenie w rozwoju i funkcjonowaniu centralnego układu nerwowego i mogą stanowić podstawę do moczenia nocnego a dokładniej opóźnić rozwój skrępowanych ścieżek mózgowych. Udowodniono, że kwasy tłuszczowe omega 3 mają pozytywny wpływ na rozwój obszaru mózgu odpowiedzialnego za kontrolę oddawania moczu. Mają także potencjalny wpływ na moczenie nocne poprzez spowolnienie lub zatrzymanie prostaglandiny oraz nerkowej produkcji tlenku azotu. Właściwe przyjmowanie kwasów omega-3 jest kluczowe w diecie dzieci które moczą się w nocy. Narodowości u których wykazano najniższy poziom moczenia nocnego u dzieci, spożywają więcej niż podwójna porcja ryb i owoców morza porównując do narodowości gdzie moczenie nocne jest najczęściej spotykane.
Dieta: Zgodnie z zaleceniami Toma Bowena, dzieci u których występuje moczenie nocne zaleca się unikanie produktów nabiałowych, jabłek i soku jabłkowego. Poleca się także dietę 80/20 (80% produktów zasadotwórczych 20% kwasotwórczych). Należy unikać słodzonych napojów (ze względu na wysokie stężenie cukru oraz obecność kofeiny w napojach takich jak cola, która może podrażnić pęcherz), oraz innych wysoko-słodzonych i/lub przetworzonych pokarmów). Zaleca się aby dziecko piło filtrowaną zasadową wodę mineralną, systemy pozwalające na zdrową filtrację są zazwyczaj dostępne w sklepach ze zdrową żywnością.
Opóźnione scalanie się pierwotnych odruchów: Zauważyłam, że u wielu dzieci, które leczyłam z moczenia nocnego (zarówno w przeszłości jak i teraz) ich mięśnie przykręgosłupowe lędźwi były bardzo reaktywne i zachowywać się będą tak jak podczas skurczy gdy wykonuję pierwsze 2 ruchy BRM 1 (nawet gdy robiłam to najdelikatniej jak to możliwe), podobnie działo się podczas ruchów 9-16 BRM 2. U niektórych dzieci taka reakcja występowała po obu stronach a u innych tylko po jednej. Zaczęłam się zastanawiać czy jest jakaś przyczyna takich reakcji i z zaciekawieniem przeczytałam teorię Johna Wilksa w książce „The Bowen Technique – The Inside Story”: „Tom Bowen mógł nie być świadomy istnienia odruchu Galanta (odruch pierwotny występujący u noworodków) w chwili gdy rozwinął Procedurę Moczenia Nocnego. Odruch ten pojawia się gdy stymulujesz mięśnie prostownika grzbietu poprzez drażnienie odcinka lędźwiowego pleców. Dziecko zegnie nogę i odda mocz.”
Co ciekawe, jeśli jednocześnie w obu stronach występuje skurcz od miednicy aż do karku, wywołany jest odruch Pulgara Marxa. „Odpowiedź związana jest ze zgięciem obu nóg, lordozą kręgosłupa, podniesieniem miednicy, zgięciem ramion, podnoszeniem głowy, głośnym płaczem który może doprowadzić do bezdechu czy sinicy, opróżnieniem pęcherza, rozluźnieniem i wybrzuszeniem odbytnicy wraz z ruchem jelit; po całkowitym rozwinięciu odruchu, przez kilka sekund utrzymuje się ogólne napięcie mięśniowe” Pulgar Marks 1955.
Odruch Galanta pojawia się w 20 tygodniu życia płodowego i jest aktywny po urodzeniu i powinien wyciszyć się między 6 a 12 miesiącem życia, Odruch ten pomaga także przy porodzie, skurcze matki pobudzają odruch, powodując ruch bioder dziecka aby ułatwić mu przejście przez kanał rodny. Dzięki temu, płód może także słyszeć i czuć wibracje w łonie matki. Odruch Galanta jest istotny w rozwoju zmysłu słuchu oraz pomaga noworodkowi w utrzymaniu równowagi podczas pełzania i raczkowania. Niewygaszone, aktywne odruchy pierwotne mogą być spowodowane przez stres matki i/lub dziecka podczas ciąży czy komplikacje przy porodzie, które utrudniły płodowi wykorzystanie odruchu aby przedostać się przez kanał rodny (położenie podłużne miednicowe płodu, przedwczesny poród, indukcja porodu, cesarskie cięcie, operacja kleszczowa lub próżniociąg). Matki dzieci między 5 a 10 rokiem życia wskazały, że rzeczywiście wystąpiły komplikacje w trakcie ciąży lub samego porodu. Brak odpowiedniej ilości ruchu we wczesnym dzieciństwie także może być czynnikiem jako że ogranicza kluczowe ruchy które są niezbędne dla rozwoju mózgu np. zostawianie dziecka na długi czas w chodzikach, nosidełkach czy leżaczkach. W niektórych przypadkach odruchy są ze sobą połączone, mogą zacząć oddziaływać w późniejszym czasie spowodowane chorobą, traumą, urazem, nawracającym stresem, toksynami środowiskowymi, komplikacjami poszczepiennymi, brakiem zrównoważonej diety czy wrażliwością. Często u dzieci powyżej piątego roku życia, u których występuje moczenie nocne, zauważa się szczątkowy odruch Galanta.
Jeśli odruch Galanta nie zaniknie w ciągu pierwszego roku życia dziecka, może zostać pobudzony poprzez delikatny nacisk w obszarze odcinka lędźwiowego a dodatkowo, takie dzieci zazwyczaj nie lubią nosić pasków, metek w okolicy pasa jako że tarcie aktywuje odruch. Co więcej, dzieci mogą także odczuwać dyskomfort podczas pocierania pleców lub trzymanie ramienia wokół talii. Niektóre wolą siedzieć na stołku lub odmawiają opierania się plecami o krzesło. Możliwe długofalowe efekty trwającego odruchu Galanta to: moczenie nocne, problemy z kontrolowaniem jelit, problemy z siedzeniem prosto (często opisywane jako „mrówki w majtkach”), wzmożona aktywność, trudności z słuchaniem, problemy z rozwojem mowy, zmęczenie, niska koncentracja, słaba koordynacja, wzmożona podatność na łaskotki (głównie w okolicach dolnych pleców), słaba pamięć krótkotrwała, rotacja jednego biodra podczas chodzenia, niepoprawna postawa, skolioza i problemy z utrzymaniem uwagi i zainteresowania.
U dzieci z ADD/ADHD, centralnymi zaburzeniami procesów przetwarzania sygnałów (APD), autyzmem czy zespół Aspergera, często nie wyciszył się odruch Galanta (podobnie jak inne prymitywne odruchy np. odruch Moro czy odruch toniczny szyjny asymetryczny). Dwójka z dziesięciorga dzieci, które wzięły udział w moim badaniu miało zespół Aspergera a jedno – ADD. Wszystkie dzieci miały bardzo reaktywne mięśnie przykręgosłupowe w odcinku lędźwiowym.
Prymitywne odruchy dziecka rozwijają się już od wczesnych chwil w łonie matki są kluczowe dla przetrwania w pierwszych miesiącach życia. Odruchy te są skierowane przez pień mózgu i są automatycznymi ruchami, które umożliwiają trening wielu aspektów późniejszego funkcjonowania. Pień mózgu łączy się z rdzeniem kręgowym i jest najbardziej prymitywną częścią mózgu, kontrolującą autonomiczne funkcje podtrzymujące życie, w obwodowym układzie nerwowym. Prymitywne odruchy, zmieniają się w bardziej złożone dobrowolne wzory ruchów o ile nie są zakłócone przez wyższe ośrodki mózgu w korze mózgu. Proces ten umożliwia rozwój bardziej zaawansowanych struktur, które z kolei pozwalają noworodkowi na kontrolę zamierzonych odpowiedzi.
Dobrowolna kontrola oddawania moczu zazwyczaj rozwija się między 3 a 5 rokiem życia, jednak jeśli prymitywne odruchy się nie wyciszą, układ nerwowy ważniejsze ośrodki mózgu odpowiadające za oddawanie moczy nie mogą się całkowicie rozwinąć. Jeśli autonomiczny układ nerwowy góruje nad somatycznym układem nerwowym, nie możemy całkowicie wykorzystać kory przedczołowej, gdzie nasz mózg może przetwarzać i analizować informacje. W rezultacie, pozostajemy w trybie przetrwania i stresu. Gdy dziecko rośnie, niewyciszony jeszcze odruch załącza odpowiedź walcz/uciekaj, nawet jeśli nie ma żadnej przyczyny wywołującej stres, w przyszłości, nawet już w dorosłym życiu, może stać się to standardową formą odpowiedzi.
Procedura moczenia nocnego może wspomóc wyciszenie się odruchu Galanta, ze względu na kombinację punktów zatrzymania podczas wykonywania ruchu na kości ogonowej. Ruchy Bowena aktywują proprioceptory w wielu poziomach tkanki i tworzą dynamiczne przemeblowanie centralnego i obwodowego układu nerwowego, regulując autonomiczny układ nerwowy jednocześnie ułatwiając ścieżkom nerwowym przejście do kory przedczołowej, głównie procedury które pracują na obszarach takich jak staw skroniowo-żuchwowy, układ oddechowy, nerki czy kość ogonowa. Terapauci neuro-rozwojowi wykorzystują techniki remediacji połączone z specjalnymi ćwiczeniami aby wyciszyć zachowane prymitywne refleksy. Ćwiczenia te stymulują połączenie ścieżek nerwowych do mózgu, które umożliwiają rozwinięcie bardziej kompleksowych i udoskonalonych odruchów, poprzez powtarzanie podobnych ruchów, które powinny naturalnie występować w pierwszych latach życia. Zaleca się skierowanie dzieci z moczeniem nocnym do terapeuty neuro-rozwojowego, zwłaszcza jeśli nie zauważono żadnej poprawy po kilku zabiegach Techniki Bowena.